Arabi Aylar Hangi Aydır? Zamanın Hikmetine Yolculuk
Zamanın akışını anlamaya çalışmak, aslında insanın kendi hikâyesini çözmeye çalışması gibidir. Gökyüzüne baktığımızda dönen Ay’ı, değişen mevsimleri, kararan geceleri izlerken, atalarımız da “zamanı” anlamlandırmak için gök cisimlerini rehber edinmişti. Ben de bugün sizlerle, Arabi ayların yani Hicri ayların gizemli dünyasına kısa ama anlamlı bir yolculuk yapmak istiyorum. Çünkü bu aylar sadece takvim sayfalarında yer alan dönemler değil; insanlığın, kültürün ve inancın ortak hafızasında yatan birer hikâyedir.
Arabi Aylar Nedir? Ayın Gölgesinde Ölçülen Zaman
Arabi aylar, İslam dünyasında kullanılan Hicri takvimin aylarını ifade eder. Bu takvim, Güneş’e değil Ay’ın döngüsüne göre hesaplanır. Her yeni hilal, yeni bir ayın başladığını müjdeler. Bu nedenle Hicri yıl, Miladi yıldan yaklaşık 10-11 gün daha kısadır ve aylar mevsimlerle sabit kalmaz.
Hicri takvim, 622 yılında Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Mekke’den Medine’ye hicretiyle başlamıştır. Bu olay, sadece bir göç değil; inanç, dayanışma ve yeniden doğuşun simgesidir. Dolayısıyla “Arabi aylar” kavramı, göksel bir sistemden çok daha fazlasıdır: toplumsal birlikteliğin, paylaşmanın ve maneviyatın ritmidir.
Arabi Ayların Sıralaması ve Anlamları
Arabi aylar on iki tanedir ve her biri kendi içinde derin anlamlar taşır:
1. Muharrem – Hicri yılın ilk ayıdır. “Haram aylar”dan biridir; savaşmak yasaklanmıştır. Barış ve arınmanın simgesidir.
2. Safer – Yolculukların sık yapıldığı, değişimin sembolü bir aydır. Halk arasında “tedbir ayı” olarak da bilinir.
3. Rebiülevvel – Hz. Muhammed’in doğduğu ay olarak kutlanır. Rahmetin, doğumun ve başlangıcın ayıdır.
4. Rebiülahir – Dinginlik ve içsel denge dönemidir.
5. Cemaziyelevvel – Doğanın dinginliğini temsil eder, bazen “soğuk ay” olarak da anılır.
6. Cemaziyelahir – İnsanların geçmişle yüzleştiği, hesaplaşma ve olgunlaşma dönemidir.
7. Recep – Haram aylardan biridir. Manevi hazırlığın başlangıcıdır.
8. Şaban – Ramazan’a hazırlık ayıdır; paylaşmanın, affetmenin ve niyetlerin ayıdır.
9. Ramazan – Kur’an’ın indirildiği, oruçla sabrın ve paylaşmanın zirveye çıktığı kutsal aydır.
10. Şevval – Bayramla birlikte sevinç ve toplumsal dayanışmanın simgesidir.
11. Zilkade – Sükûnet ve dinlenmenin ayıdır.
12. Zilhicce – Hac ibadetinin yapıldığı, kurban ve teslimiyetin sembolü bir aydır.
Bu aylar, sadece zamanın geçişi değil; insanın içsel döngüsünün de aynası gibidir. Tıpkı Ay’ın karanlıktan doğup tekrar ışığa ulaşması gibi, insan da her yıl bu döngüde yeniden doğar, yeniden düşünür.
Verilerle Zamanın Ritimleri
Dünya genelinde 1,8 milyardan fazla Müslüman, Hicri takvimi ibadetlerde temel referans olarak kullanıyor. Bu da demek oluyor ki, her yıl milyarlarca insan aynı gökyüzüne bakıyor, aynı hilalin doğuşunu bekliyor. NASA’nın verilerine göre Ay’ın tam döngüsü 29,53 gündür. Hicri takvim de bu bilimsel gerçekliğe dayanır. Yani Arabi aylar, göksel ritimle toplumsal ritmi birleştiren benzersiz bir zaman sistemidir.
Bu veriler, Hicri takvimin sadece dini değil, astronomik olarak da tutarlı bir düzen üzerine kurulu olduğunu gösterir. Fakat bu düzenin en güzel yanı, insana “her şey değişir ama döner dolaşır yine başa gelir” duygusunu hatırlatmasıdır.
İnsan Hikâyeleriyle Zamanın İzinde
Bir Filistinli çocuk Ramazan hilalini gördüğünde gökyüzüne umutla bakar; bir Endonezyalı kadın Receb ayında dua ederken, aynı anda bir Türk köyünde yaşlı bir adam Şevval’de torunlarıyla bayram sabahını paylaşır. Arabi aylar, dünyanın dört bir yanındaki insanların duygularını senkronize eder — tıpkı bir kalbin farklı coğrafyalarda aynı ritimde atması gibi.
Bu aylar, zamanın ötesinde bir birlik hissi yaratır. Her biri, hem bireyin hem toplumun içsel yolculuğunu temsil eder.
Birlikte Düşünelim
Arabi ayların her biri, insanın kendi döngüsüne, toplumun ahengine ve evrenin düzenine dair bir hikâye anlatır.
Peki sizce de bu ayların anlamı sadece tarihte mi saklı, yoksa hâlâ kalbimizde yankılanıyor mu?
Zamanı gökyüzüyle ölçmek bize neyi hatırlatıyor: geçiciliği mi, yoksa sonsuzluğu mu?
Yorumlarda sizin zamanla ilişkinizi ve Arabi ayların hayatınızdaki yerini duymak isterim.